Γνωρίζουμε μουσικά έργα και παίζουμε μ’ αυτά
1. Το πέταγμα της μέλισσας
Συνεργαζόμαστε με τα παιδιά και ετοιμάζουμε χάρτινα λουλούδια , ή πιο απλά, ζητάμε να ζωγραφίσουν και να χρωματίσουν τα δικά τους λουλούδια.
Συζητάμε για τις μέλισσες, τη ζωή τους, τους ρόλους τους, την εργατικότητα τους, για το μέλι και ό,τι άλλο θεωρούμε απαραίτητο. Ξεκινάμε βέβαια από την παιδαγωγική θέση της παραχώρησης “του πρώτου λόγου” στα παιδιά. Εμείς προσθέτουμε στοιχεία και πληροφορίες.
Θυμόμαστε πως ο Ρώσος συνθέτης Ρίμσκυ-Κόρσακοφ έγραψε “Το πέταγμα της μέλισσας”, που βρίσκεται στην όπερα, “Το παραμύθι του τσάρου Σαλτάν”.
Μέσα από ένα Cd ή με τη βοήθεια του YouTube ακούμε απόσπασμα από αυτό το όμορφο μουσικό κομματι. (Έτσι θα κάνουμε και στις υπόλοιπες 9 προτάσεις).
Και τώρα παιχνίδι!
Τα παδιά σκορπίζουν στο πάτωμα τα λουλούδια που ζωγράφισαν ή έφτιαξαν με άλλο τρόπο. Όσο ακούγεται μουσική (“Το πέταγμα της μέλισσας”), τα παιδιά -μέλισσες “πετούν” από λουλούδι σε λουλούδι για να πάρουν γύρη. Στα σταματήματα της μουσικής – τα δημιουργούμε εμείς- οι “μέλισσες” ακουμπούν με κάποιο μέλος του σώματος τους το “λουλούδι” (στο πάτωμα) και σταματούν για λίγο σ’ εκείνη τη θέση, μέχρι να ξαναρχίσει η μουσική…
Ένας άλλος επίσης ενδιαφέρον τρόπος παιχνιδιού είναι αυτός όπου τα μισά παιδιά γίνονται “λουλούδια” και τα άλλα “μέλισσσες”. Λίγο αργότερα αλλάζουν μεταξύ τους ρόλους.
Μετά το παιχνίδι μπορούμε να καλέσουμε τα παιδιά να δημιουργήσουν τους δικούς τους “πίνακες ζωγραφικής”, με λουλούδια, μέλισσες και ότι άλλο θέλουν εκείνα. Ελεύθερα. Με τους δικούς τους τρόπους, με τη δυναμική φαντασία τους.
2. Η συμφωνία των παιχνιδιών
Η Συμφωνία των παιχνιδιών είναι επίσης ένα πολύ όμορφο μουσικό έργο , που αποτελείται από τρία μέρη -κινήσεις.Παρά τις αρκετές αντίθετες γνώμες ερευνητών της μουσικής, θεωρείται πλέον σχεδόν βέβαιο ότι το συνέθεσε ο Λεοπόλδος Μότσαρτ, πατέρας του διάσημου Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ.
Η Συμφωνία των παιχνιδιών αποδίδεται συνήθως από ορχήστρες που αποτελούνται από έγχορδα όργανα που παίζονται με δοξάρι (βιλιά, βιόλες, βιολοντσέλα, κοντραμπάσα). Συμμετέτουν και οργανάκια όπως το τύμπανο, το τρίγωνο, η μαράκα, και ακόμη τρία ιδιόμορφα μικρά πνευστά, που παίζουν το ρόλο των πουλιών (αηδόνι, κούκος, ορτύκι).
Η συμφωνία των παιχνιδιών μπορεί να δουλευτεί στα πλαίσια μιας συζήτησης για τα παιχνίδια-αντικείμενα. Μπορούμε να ζητήσουμε από τα παιδιά να μας πουν αγαπημένα τους παιχνίδια-αντικείμενα και να τα αναπαραστήσουν με το σώμα τους και με κινήσεις.
Θα έχει αξία να τους δείξουμε και κάποια πιο παλιά παιχνίδια, είτε ζωντανά είτε από εικόνες. Γι’ αυτό είναι καλό να συνεργαστούμε με τους γονείς, οι οποίοι μπορούν να βοηθήσουν φέρνοντας στην τάξη ιδιαίτερα παιχνίδια, κυρίως πιο παλιά.
Κάπου εδώ θα ήταν ίσως η πιο κατάλληλη στιγμή για να βάλουμε στα παιδιά να ακούσουν την τρίτη κίνηση από τη Συμφωνία των παιχνιδιών.
Λίγο πριν τα καλέσουμε να σηκωθούν για να παίξουμε στο χώρο, τα παροτρύνουμε να σκεφτούν και να διαλέξουν ένα παιχνίδι που θα ήθελαν να αποδώσουν με κίνηση. “Μην το πείτε”, τους λέμε. “Αφήστε να το καταλάβουμε εμείς”. Όσο όμως θα παίζουμε, τα παιδιά θα μπορούν να αλλάζουν παιχνίδι, να αλλάζουν ρόλο.
Και τώρα παιχνίδι!
Καθώς ακούγεται η Συμφωνία των παιχνιδιών, τα παιδιά, μαζί τους βέβαια κι εμείς, παριστάνουμε καθένας μας κι ένα παιχνίδι. Επιτρέπεται δύο-τρία ή και περισσότερα παιδιά να αποτελέσουν ένα παιχνίδι. Βάζουμε και κίνηση!
Σε κάθε σταμάτημα της μουσικής (αυτά τα σταματήματα, τις παύσεις, τα δημιουργούμε εμείς) τα παιδιά-παιχνίδια “παγώνουν”, μένουν ακίνητα σε μια στάση. Είναι ωραία ιδέα τότε να πάρουμε τη φανταστική φωτογραφική μας μηχανή και να φωτογραφήσουμε ένα-ένα τα ακίνητα παιδιά-παιχνίδια.
Στο τέλος μπορούμε να τους ζητήσουμε να μας πουν ποια ή ποιες ήταν οι ωραιότερες στιγμές τους κατά τη διάρκεια αυτού του μουσικού παιχνιδιού.
Χαλαρώνουμε! Τι καλύτερο; Ζωγραφίζοντας τα δικά μας παιχνίδια!
3. Οι άγριες αρκούδες
Το μουσικό κομμάτι “Οι άγριες αρκούδες” αποτελεί τμήμα της δεύτερης σουίτας του Άγγλου συνθέτη Έντουαρντ Έλγκαρ. Οι σουίτες αρ. 1 και 2 αποτελούν ένα ενιαίο έργο με τίτλο Το μαγικό ραβδί της νιότης.
Ακούγοντας απόσπασμα από τις “Άγριες αρκούδες”, διαπιστώνει κανείς πως αυτό το σύντομο μουσικό έργο, εκτός από τη διάθεση για παιχνίδι που μας δημιουργεί, μας βοηθά να έχουμε δύο τουλάχιστον άτυπους μουσικούς στόχους: το σιγά -δυνατά (ένταση) και το άργά – γρήγορα.
Τι σημαίνει αυτό; Πως κατά τη διάρκεια του μουσικού παιχνιδιού, της κίνησης και της μίμησης των αρκούδων δηλαδή, τα παιδιά μπορεί να προτρέπονται να κινούνται είτε σύμφωνα με το αργά-γρήγορα της μουσικής, είτε σε χαμηλό ή ψηλό επίπεδο σε συνάρτηση με το πάτωμα, όπου η μουσική γίνεται πιο σιγανή (χαμηλό επίπεδο) ή πιο δυνατή (ψηλότερο επίπεδο).
Βέβαια, τίποτε από αυτά δεν είναι υποχρεωτικό και καθοριστικό. Το σημαντικότερο είναι η παιγνιώδης προσέγγιση της ποιοτικής μουσικής, με ευχάριστο τρόπο, στο πλαίσιο επικοινωνίας με τους άλλους.
Η μίμηση των αρκούδων εκ μέρους των παιδιών, με κινήσεις “μικρές”, μεγάλες”, αργές, γρήγορες, πριν το άκουσμα της μουσικής, ξυπνά και ενεργοποιεί το σώμα τους και συγχρόνως αποτελεί μια “εισαγωγή” για το μουσικό θέμα και το μουσικό παιχνίδι που πρόκειται να ακολουθήσει.
Και τώρα παιχνίδι!
Τα παιδιά, μαζί τους κι εμείς, γινόμαστε αρκούδες και χορεύουμε το δικό μας χορό, με σχετικά “βαριές” και αργές κινήσεις, κρατώντας συχνά ανοιχτά τα χέρια μας.
Ο τίτλος “Οι άγριες αρκούδες” ας μη μας τρομάζει, Οι δικές μας “άγριες αρκούδες” μ’ ένα “μαγικό ραβδί” μπορεί να μεταμορφώνονται σε “χαρούμενες” και “ευγενικές” αρκούδες ή σε “αστεία” αρκουδάκα, ή σε “φιλικές” αρκούδες και τόσα άλλα. Η τάξη μας , το σπίτι μας είναι ο μικρόκοσμος μας! Γιατί να μην παίζουμε με τις αντιθέσεις; Ας πούμε; “άγριο-ήρεμο”, “ευγενικό-αγενές”… “όχι στη βία-ναι στη φιλία” κ.λπ;
Οι παύσεις, τα σταματήματα, τα οποία εντέλει δημιουργούμε εμείς, μας οδηγούν να σταματάμε να κινούμαστε. Τότε γινόμαστε “ακίνητες αρκούδες” ή “αγάλματα αρκούδες”. Μπορεί όμως για τα σταματήματα της μουσικής να κάνουμε και άλλες συμφωνίες, όπως να καθόμαστε πάνω σ’ ένα φανταστικό μεγάλο μπαλόνι, να πέφτουμε σε χειμερία νάρκη κ.λπ.
Μετά τη βίωση του μουσικού παιχνιδιού, και καθώς θα καθίσουμε για να ξεκουραστούμε, μπορούμε να ζητήσουμε από τα παιδιά να πουν ποιον άλλο τίτλο θα έδιναν (αντί για “άγριες αρκούδες”) στη μουσική του κυρίου Έλγκαρ. Και φυσικά, μπορούν να ζωγραφίσουν τις δικές τους αρκούδες.
4. Βακχικός χορός, ή χορός του Διονύσου
Ο Βακχικός χορός ήταν χορός που χορευόταν προς τιμήν του θεού Διονύσου, ο οποίος λεγόταν και Βάκχος. Μια καλή ιδέα είναι να δείξουμε στα παιδιά μας εικόνες με τον θεό Διόνυσο και την ακολουθία του. Και κόμη, να τους δώσουμε πληροφορίες οι οποίες μπορεί να πηγάζουν μέσα από ένα μικρό ποίημα μας, όπως το παρακάτω.
ΔΙΟΝΥΣΟΣ
Να ο θεός Διόνυσος
κι οι Σιληνοί μαζί του.
Όλοι με γάλια και χαρές
θα πάμε στη γιορτή του.
Τη μια στα Ανθεστήρια ,
στα Λήναια την άλλη,
την τρίτη στα Διονύσια
κρασί θα πιούμε πάλι.
Διθύραμβους θ’ ακούσουμε,
λατρευτικά τραγούδια.
Στεφάνια θα φορέσουμε
με όμορφα λουλούδια.
Να ο θεός Διόνυσος
κι οι Σιληνοί μαζί του.
Όλοι με γέλια και χαρές
θα πάμε στη γιορτή του.
Οι Σιληνοί ήταν οι εύθυμοι συνοδού του Διονύσου. Ο Διόνυσος, όπως είναι γνωστό, λατρευόταν ως θεότητα της ευθυμίας, του κεφιού, της αμπελουργίας, του κρασιού, της γονιμότητας, του παιχνιδιού και του δράματος (πρβλ. θέατρο, όπου οι ηθοποιοί φορούσαν μάσκες).
Ακούμε τον χορό του Διονύσου, σε επιμέλεια Λουκά Θάνου
Διαπιστώνουμε ακούγοντας τον βακχικό χορό ότι τα μουσικά όργανα που “πρωταγωνιστούν”, είναι πνευστά (κυρίως φλογέρα) και κρουστά. (Ας έχουμε μαζί μια φλογέρα για να τη δουν και να παίξουν μ’ αυτή τα παιδιά, ελεύθερα).
Και τώρα παιχνίδι!
Τον Βακχικό χορό για να παίξουμε, μπορούμε να τον συνδέσουμε με τον τρύγο και το πατητήρι για την παραγωγή κρασιού.
Μια ιδέα είνα τα παιδιά να ζωγραφίσουν και να χρωματίσουν τσαμπιά σταφύλια, με τη δική μας διακριτική παρουσία , ώστε να τα βάλουμε στο παιχνίδι. Όπως και να ‘χει, όλοι μαζί κάνουμε πως μαζεύουμε σταφύλια, τα βάζουμε σε φανταστικά καλάθια και τα πάμε στο πατητήρι.
Καθώς ακούγεται απόσπασμα από τον βακχικό χορό, πατούμε τα σταφύλια σαν να χορεύουμε έναν ιδιότυπο χορό. Σε κάθε σταμάτημα της μουσικής καθόμαστε για να ξεκουραστούμε και για να φάμε (με τη φαντασία μας) ελιές, λίγη ντομάτα, ψωμάκι…και με το άκουσμα της μουσικής ξαναπιάνουμε δουλειά στο πατητήρι για να βγάλουμε κρασί.
Εσείς, βέβαια, μπορείτε να σκεφθείτε και να δημιουργήσετε, πάντα με τη συνδρομή των παιδιών, ένα πιο εμπλουτισμένο δρώμενο, με υλικό πιθανότατα την ίδια μουσική.
5. Το ενυδρείο , από το Καρναβάλι των ζώων
“Το ενυδρείο” είναι ένα σχετικά σύντομο μουσικό κομμάτι και το βρίσκουμε στο Καρναβάλι των ζώων του Γάλλου συνθέτη Καμίλ Σεν-Σανς. Συμμετέχουν δύο πιάνα, έγχορδα που παίζονται με δοξάρι (βιολί, βιόλα κ.λπ), φλάουτο, αρμόνικα. Όλα μιμούνται με τον καλύτερο τρόπο το γλίστρημα των ψαριών μές στο νερό.
Δώστε στα παιδιά την ευκαιρία να το διαπιστώσουν, βάζοντας τους να ακούσουν το συγκεκριμένο απόσπασμα.
Το μουσικό θέμα του “Ενυδρείου” μας δίνει τη δυνατότητα να συζητήσουμε όχι μόνο για τα αληθινά μικρά και μεγάλα ενυδρεία, αλλά και για τη ζωή στον βυθό της θάλασσας. Η συζήτηση μπορεί να επεκταθεί έως και το πλαίσιο της ρύπανσης των θαλασσών.
Επίσης, μπορούμε να φανταστούμε το ενυδρείο μας σαν ένα θαλάσσιο πάρκο, όπως αυτά που φιλοξενούν θαλάσσια είδη που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν.
Μα επειδή μιλάμε για θάλασσα, ίσως θυμηθούμε τον θεό Ποσειδώνα, μέσα από το παρακάτω ποίημα:
ΠΟΣΕΙΔΩΝΑΣ
Εδιάλεξε τη θάλασσα.
Στα βάθη της εζούσε.
Οι Κύκλωπες του χάρισαν
την τρίαινα που κρατούσε.
Ο Ποσειδώνας στ’ άρμα του
επάνω ταξιδεύει!
Μια φουρτουνιάζει τα νερά
και μια τα γαληνεύει.
Ο Πήγασος ο φτερωτός
ήτανε γιος δικός του.
Έστελνε λένε και σεισμούς
σαν φούντωνε ο θυμός του.
Ο Ποσειδώνας στ’ άρμα του
επάνω ταξιδεύει!
Μια φουρτουνιάζει τα νερά
και μια τα γαληνεύει.
Ας ξαναγυρίσουμε όμως στο “Ενυδρείο”, στο μουσικό κομμάτι. Δεν ηρεμεί κανείς καθώς το ακούει; Ας κλείσουμε τα μάτια μας λοιπόν και ας αφήσουμε τη μουσική να γλυκάνει τις ψυχές μας. Ας καλέσουμε τα παιδιά να πουν ποια όργανα νομίζουν πως ακούγονται. Ας τα αφήσουμε να δείξουν με κινήσεις πως παίζονται αυτά τα όργανα. Πως το πιάνο; πως το βιολί; πως το φλάουτο; (Παίζεται στα πλάγια, γι’ αυτό λέγεται και πλαγίαυλος). Και άλλα… Ας πουν και λάθος όργανα! Τι μ’ αυτό;
Και τώρα παιχνίδι!
Ήρθε η ώρα για παιχνίδι και δραματοποίηση. Ας φανταστούμε το πάτωμα του χώρου σαν ενυδρείο ή σαν τον βυθό της θάλασσας. Τα παιδιά μπορούν να διαλέξουν τι έμψυχο – ζωντανό θα γίνουν στον βυθό (ή μέσα στο ενυδρείο), χωρίς να είναι απαραίτητο να το πουν.
Κάποια παιδιά μπορεί να διαλέξουν κάτι άψυχο, ας πούμε να γίνουν βράχια (κι αυτός ο “ρόλος” είναι σημαντικός και διασκεδστικός). Εκεί, στα βράχια, μπορούν άλλα παιδιά, που θα παριστάνουν έμψυχα του βυθού ή της θάλασσας γενικότερα, να κρύβονται κατά τη διάρκεια των παύσεων που εμείς, όπως πάντα, θα δημιουργούμε, σταματώντας για λίγο τη μουσική. Κάθε τόσο οι ρόλοι μπορούν να αλλάζουν, σιωπηρά.
Και μετά το παιχνίδι, η ζωγραφική. Έχουν αρκετή και ενδιαφέρουσα δουλειά να κάνουν τα παιδιά.
6. Χορός καν-καν
Ο χορός καν-καν είναι γαλλικός χορός, εντυπωσιακός και θορυβώδης. Το καν -καν που προτείνουμε βρίσκεται στο έργο του συνθέτη Ζακ Όφενμπαχ, με τίτλο Ο Ορφέας στον Άδη. Η μουσική σ’ αυτό το καν – καν του Όφενμπαχ είναι εύθυμη, συναρπαστική, ελαφριά.
Σε μια δεύτερη ακρόαση μπορούμε να δώσουμε απλά κρουστά οργανάκια σε μερικά παιδιά και να τα καλέσουμε, όση ώρα θα ακούγεται η μουσική, να συνοδεύουν, όχι όμως πολύ δυνατά. Άλλα παιδιά μπορούμε να τα καλέσουμε να κάνουν τα χέρια τους “χορευτές” (καθόμαστε ακόμα). Ζητήστε αλλαγή ρόλων. (Αυτοί που κρατούν κρουστά οργανάκια θα τα δώσουν σε άλλους και θα κάνουν τα χέρια τους “χορευτές”).
Και τώρα παιχνίδι!
Ζητάμε απ’ τα παιδιά να έρθουν και να σταθούν όρθια στο χώρο. Πώς; Όχι όπως τύχει! Βρίσκουμε κάθε φορά έναν ενδιαφέροντα και λίγο διαφορετικό τρόπο για να βάλουμε τα παιδιά στη δράση, αλλιώς , στο παιχνίδι.
Όλοι θα χορέψουμε καν-καν! Με τι φιγούρες; Με τι βήματα; Ελεύθερα. Όπως θέλει ο καθένας! Όσα παιδιά και τόσοι “χορογράφοι” – “χορευτές”. Σε τέτοιες περιπτώσεις καταργούμε την προτροπή “Δείτε για να με μιμηθείτε”.
Κάθε τόσο δημιουργούμε παύσεις. Σταματάμε τη μουσική για λίγο. Τις στιγμές αυτές γινόμαστε “αγάλματα”, “παγώνουμε”. Και η γλώσσα μας “παγώνει” όμως!
Καθώς χορεύουμε, μπορούμε να χτυπάμε παλαμάκια με τον ρυθμό της μουσικής , όχι όμως πολύ δυνατά, για να μη σκεπάζουμε τους μουσικούς που παίζουν στην ηχογράφηση μας.
Αν έχουν διάθεση τα παιδιά, τα καλούμε να ζωγραφίσουν τους δικούς τους φανταστικούς χορευτές όπως θέλουν, να ζωγραφίσουν το δικό τους καν-καν.
7. Και κάτι από την όπερα “Brindisi” από την Τραβιάτα του Βέρντι!
Συχνά τρομάζει η ιδέα να δουλέψουμε με τα παιδιά μας το μουσικό είδος που λέγεται όπερα. Τι είναι όμως η όπερα; Η όπερα είναι ένας συνδυασμός μουσικής και θεάτρου. Σ’ αυτή συμμετέχουν , σολίστες τραγουδιστές, Χορωδία και Ορχήστρα. (Κάποιες φορές συμμετέχουν και χορευτές!).Η όπερα είναι λοιπόν συνδυασμός μουσικής και θεάτρου. Τι το καλύτερο!
Προτείνουμε την παρουσίαση του “Brindisi” από την Τραβιάτα του Τζουζέπε Βέρντι. Είναι ένα κομμάτι διάρκειας περίπου 3 λεπτών για τενόρο (άνδρα σολίστα -τραγουδιστή, με λεπτή φωνή), σοπράνο (γυναίκα-σολίστα τραγουδίστρια με λεπτή φωνή), Χορωδία και Ορχήστρα.
Η όπερα αυτή έχει ως θέμα της την αγάπη ανάμεσα στη γυναίκα και τον άνδρα. Είμαστε εκεί για να ακούσουμε, να χαρούμε, να παίξουμε με την όμορφη αυτή μουσική, παρέα με τα παιδιά.
Ας θυμόμαστε – και ας τους πούμε- πως, στην όπερα που ακούμε, το όνομα του “πρωταγωνιστή” (τενόρου) είναι Αλφρέδο και της “πρωταγωνίστριας” σοπράνο, Βιολέτα.
Με ποιον σπουδαίο τενόρο να ακούσουμε το τραγούδι που διαλέξαμε; Φυσικά με τον Λουτσιάνο Παβαρότι. Το “Brindisi” είναι ένα τραγούδι του γλεντιού, του κεφιού, της χαράς, της παρέας, της αγάπης.
Και τώρα παιχνίδι!
Η ώρα για παιχνίδι με ελεύθερη κίνηση στο χώρο, έφτασε και πάλι. Έχουμε ήδη φουσκώσει από ένα μπαλόνι για κάθε παιδί μας. Βάζουμε ξανά το “Brindisi”. Κάθε φορά που ακούγεται το κομμάτι αυτό, τα παιδιά πετούν ψηλά τα μπαλόνια τους.Όταν σταματάμε τη μουσική , τα παιδιά κρατούν στην αγκαλιά τους το μπαλόνι τους και περιμένουν την “εντολή” μας. Αν πούμε “δύο” , βρίσκουν ένα άλλο παιδί και δύο-δύο ενώνουν τα μπαλόνια τους. Αν πούμε “τρία”, τότε τρία-τρία παιδιά ενώνουν τα μπαλόνια τους. Αν πούμε “τέσσερα”, τότε τέσσερα-τέσσερα παιδιά ενώνουν τα μπαλόνια τους (πάντα κρατώντας τα). Αν πούμε… “όλοι”, τότε όλοι γινόμαστε μια ομάδα με τα πολύχρωμα μπαλόνια μας ενωμένα!
Είναι ακόμα ένας τρόπος για να προκαλέσουμε τα παιδιά να επικοινωνήσουν. Είναι μάλιστα καλό να τους λέμε κάθε τόσο να ψάχνουν άλλο παιδι/άλλα παιδιά για να ενώσουν τα μπαλόνια τους.
Μπορεί να ακολουθήσει και πάλι ζωγραφική. Τα παιδιά ψωγραφίζουν στα χαρτιά τους μπαλόνια και τα χρωματίζουν. Ανάλογα με την ηλικία τους και τις δυνατότητές τους, μπορούν να γράψουν μέσα στα μπαλόνια “ωραίες” λέξεις (ίσως που να δείχνουν και συναισθήματα), όπως “φιλία”, “αγάπη”,”χαρά” κ.ά.
8. Ελληνική παραδοσιακή μουσική: “Μες του Αιγαίου τα νησιά”
Αναφορικά με την παραδοσιακή μας μουσική, είναι πάρα πολλές οι όμορφες επιλογές που μπορούμε να κάνουμε , ώστε να δουλέψουμε και να χαρούμε όλοι.
Περνάμε αμέσως λοιπόν σε μια πρόταση. Δεν είναι άλλη από το τραγούδι της Λέρου των Δωδεκανήσων με τίτλο “Μες του Αιγαίου τα νερά”. Παραθέτουμε μια εκδοχή των στίχων του τραγουδιού.
ΜΕΣ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΑ ΝΗΣΙΑ”.
Μες του Αιγαίου πρόβαλες να δεις
μες του Αιγαίου, Αιγαίου τα νερά
μες του Αιγαίου τα νερά
αγγέλοι φτερουγίζουν.
Και μέσα στο φτε- πρόβαλ’ άστρι μου
και μέσα στο φτε- στο φτερούγισμα
α και μέσα στο φτερούγισμα
τριαντάφυλλα σκορπίζουν.
Αιγαίο μου, για βοήθα , Παναγιά
Αιγαίο μου, γαλήνεψε
εε Αιγαίο μου, γαλήνεψε
τα γαλανά νερά σου.
Να’ ρθούνε τα ξε- πρόβαλε να δεις
να’ ρθούνε τα ξενάκια σου
α να’ ρθούνε τα ξενάκια σου
στο ποθητά νησιά σου.
Ροδόσταμο να- βοήθα παναγιά
ροδόσταμο να γίνουνε
α ροδόσταμο να γίνουνε
Αιγαίο τα νερά σου.
Ακούμε το παραπάνω παραδοσιακό τραγούδι. Το τραγούδι αυτό χορεύεται στα βήματα του συρτού χορού.Τα μουσικά όργανα που παίζουν στις αυθεντικές εκτελέσεις του τραγουδιού “Μες του Αιγαίου τα νερά, είναι το βιολί, το σαντούρι και το λαούτο. (Το σαντούρι είναι ένα τραπέζιο με χορδές. Παίζεται με δύο ειδικά ξυλάκια. Το λαούτο είναι όργανο με χορδές -έγχορδο δηλαδή- και μοιάζει με τετράχορδο μπουζούκι. ‘Εχει λίγο πιο κοντό μπράτσο, αλλά αρκετά μεγαλύτερο ηχείο-σώμα από το μπουζούκι”.
Και τώρα παιχνίδι!
Ένας πολύ απλός τρόπος παιχνιδιού με τα παιδιά μας είναι να χορέψουμε! Πως όμως; Ελεύθερα! Χ ωρίς κανέναν περιορισμό βημάτων. Αφηνόμαστε και ο ρυθμός μας οδηγεί. Δεν καταπιανόμαστε να διδάξουμε βήματα χορού στα παιδιά.
Μια άλλη ιδέα για παιχνίδι είνια η παρακάτω: ‘Εχουμε ένα αρκετά μεγάλο πανί , κατά προτίμηση μπλε, για να θυμίζει θάλασσα. Μπορούμε όμως να χρησιμοποιήσουμε και σεντόνι οποιουδήποτε χρώματος και με τη φαντασία μας να το κάνουμε θάλασσα. Πιάνουμε γύρω-γύρω το πανί, πάνω στο οποίο έχουμε τοποθετήσει χάρτινα καραβάκια φτιαγμένα από μας τους ίδιους, ή πάνινα ψαράκια ή ό,τι άλλο θελήσουμε και είναι ελαφρύ (μπαλίτσες, μπαλόνια κλπ.). Όσο ακούγεται το τραγούδι “χορεύουμε” τη “θάλασσα”, χορεύουμε το πανί, προσπαθώντας να πέφτουν κάθε φορά όσι γίνεται λιγότερα αντικείμενα απ’ αυτά που βάλαμε πάνω του. Κάθε φορά που σταματά η μουσική, η “θάλασσα” γαληνεύει. Τότε το πανί το ακουμπάμε στο πάτωμα , κρατώντας το, χωρίς να το κουνάμε… έτσι παίζουμε για μερικά λεπτά. Στο τέλος σκεπαζόμαστε με το μεγάλο πανί, σαν να μπαίνουμε μέσα σε μια θαλάσσια σπηλιά! Κι είναι κι αυτή μια ξεχωριστή στιγμή για τα παιδιά.
Ηρεμούμε Και αν έχουμε διάθεση, ζωγραφίζουμε. Όλοι μαζί ζωγραφίζουμε! Όπω ςόλοι μαζί παίζουμε! Γιατί δάσκαλοι και γονείς δεν είναι ποτέ “παρατηρητές”, αλλά “συμπαίχτες” των παιδιών.
9. Ο χορός του δρεπανιού, από την Κύπρο
Γνωρίστε στα παιδιά τον χορό του δρεπανιού (υπάρχει και στο YouTube). Όπως θα διαπιστώσετε, “πρωταγωνιστές” σ’αυτή τη μουσική είναι το βιολί και το λαούτο. Ο χορός αυτός, όπως και πολλοί άλλοι, αποτελείται από δύο μέρη. Το δεύτερο μέρος του είναι ζωηρότερο και γρηγορότερο από το πρώτο.
Ο χορός του δρεπανιού είναι χορός συμβολικός. Στις μέρες αποτελεί ένα χορό “αξιοθέατο”. Παλιά όμως είχε λειτουργικότητα , καθώς χορεύοταν από τους “καλούς θεριστάδες” κατά τη διάρκεια του θερισμού.
Οι “καλοί θεριστάδες” λοιπόν “έπαιζαν” το δρεπάνι κάνοντας με αυτό επιδέξιες και γοργές κινήσεις γύρω απ’ το κορμί τους και πάνω απ’ το κεφάλι τους, κόβοντας το άκρο του σταχιού με τον καρπό , χωρίς να διακόπτουν την εργασόα τους.
Φαίνεται πως αρκετοί από αυτούς τους θεριστές κατάφερναν να μετριάζουν την κούραση της κάθε μέρας καταφεύγοντας σε έναν ιδιότυπο διασκεδαστικό χορό.
Σήμερα, φυσικά, ο χορός του δρεπανιού χορεύεται σε πανηγύρια, σε διασκεδάσεις, σε ειδικές περιστάσεις. Στις μέρες μας χορεύεται από έναν μόνο χορευτή (παλιότερα από δύο ή και περισσότερους). Αυτό που θυμίζει τον θερισμό είναι οι οργανωμένες κινήσεις του δρεπανιού, πολλές από τις οποίες έχουν καθαρά δεξιοτεχνικό χαρακτήρα.
Είναι ίσως καλή ιδέα να μιλήσουμε στα παιδιά μας για τον θερισμό. Να τους πούμε πως ο θερισμός είναι μια εργασία για το μάζεμα του σιταριού, που γίνεται συνήθως εκεί κοντά στο κλείσιμο των σχολείων για το καλοκαίρι. Μαζεύουμε το σιτάρι για να φτιάξουμε πρώτα-πρώτα ψωμί.
Ο θερισμός είναι αλήθεια πως γίνεται πια από ειδικές μηχανές που λέγονται θεριστικές. Παλιότερα όμως οι εργάτες για τον θερισμό χρησιμοποιούσαν δρεπάνια. Μπορούμε ίσως στο σημείο αυτό να δείξουμε στα παιδιά εικόνες σχετικές με τον θερισμό τότε και τώρα. Ας τους δείξουμε και ένα δρεπάνι φτιαγμένο από χαρτόνι.
Και τώρα παιχνίδι!
Μπορούμε να προνοήσουμε και να φτιάξουμε χαρτονένια δρεπάνια. Εξάλλου μπορεί να είναι ένα από τα διαχρονικά υλικά που θα τα κρατήσουμε και για τις άλλες χρονιές. (Υπάρχει, φυσικά, και η λύση να προτείνουμε στα παιδιά να φανταστούν ότι κρατούν δρεπάνια ή ένα άλλο εύχρηστο υλικό να το κάνουν δρεπάνι).
Ακούνε απόσπασμα από το χορό του δρεπανιού και χορεύουν ελεύθερα, αρχικά όπως διαλέγουν εκείνα. Στη συν’εχεια, με τη δική μας συμμετοχή, τους επισημαίνουμε πως σκοπός μας είναι να μαζέψουμε, να κόψουμε τα στάχυα. Να γίνουμε κι εμείς “καλοί θεριστάδες”, χορευτές.
Και μετά την κούραση της δουλειάς, λίγες ελιές, ντομάτα, ψωμί! Και ζωγραφική!
10. Παρέλαση με ένα υπέροχο εμβατήριο
Ποιο είναι αυτό το υπέροχο εμβατήριο; Είναι το Εμβατήριο Ραντέτσκι, γραμμένο από τον Γιόχαν Στράους (πατέρα).
Ο Γιόχαν Στράους (πατέρας) είναι ο γνωστός συνθέτης των υπέροχων βαλς. Στο σημείο αυτό προτείνουμε ένα πασίγνωστο εμβατήριο του (απόσπασμα).
Σ’ αυτό το πολύ όμορφο εμβατήριο παίρνουν μέρος ξύλινα πνευστα όπως : φλάουτα, κλαρινέτα, όμποε, φαγκότο. Χάλκινα πνευστά όπως: τρομπέτες, τρομπόνια, κόρνα, τούμπες. Κρουστά όπως: Συμφωνικά τύμπανα, πιατίνια κ.ά. Το έργο δηλαδή παίζεται από μια πλήρη φιλαρμονική ορχήστρα (μπάντα).
Και τώρα παιχνίδι!
Ένας απλός τρόπος παιχνιδιού είναι, φυσικά, να κάνουμε όλοι μαζί παρέλαση, χωρίς γραμμές. Στα σταματήματα της μουσικής που εμείς θα δημιουργούμε, θα ζούμε όμορφες – δημιουργικές παύσεις.
Η μουσική όμως από το Εμβατήριο Ραντέτσκι , θυμηθείτε, συχνά χρησιμοποιείται και ως υπόκρουση την ώρα των παραστάσεων στο τσίρκο. Μπορούμε λοιπόν να παροτρύνουμε τα παιδιά να φανταστούν πως είναι κλόουν, θηριοδαμαστές, ισορροπιστές, ταχυδακτυλουργοί ή ζώα (λιοντάρια, πόνι, άλογα, ελέφαντες κ.ά) και να παίζουν το ρόλο τους όση ώρα θα ακούγεται η μουσική από το Εμβατήριο Ραντέτσκι. Δεν ξεχνάμε τα σταματήματα, τις παύσεις, που αρέσουν πάρα πολύ στα παιδιά.
Τι λέτε, μετά από τόση δράση, να τα καλέσουμε να ζωγραφίσουν τη δική τους παρέλαση ή κάτι από το τσίρκο;
