Μουσική και Δημιουργικότητα

Η δημιουργικότητα, σύμφωνα με τον Gardner, αποτελεί ζωτικής σημασίας μορφή μάθησης στο πλαίσιο της γνωστικής λειτουργίας του ατόμου. Η δημιουργικότητα ορίζεται από τον Jastrow ως η “φαντασία που βλέπει μπροστά, προβλέπει, τροφοδοτεί, συμπληρώνει, επινοεί, επιλύει, προχωρά , γεννά”. 

Όπως γράφει η Ξανθάκου, “το δημιουργικό άτομο αγαπά με πάθος τις παραγωγές του και ανέχεται την αποτυχία, μέχρι να φτάσει στην ανακάλυψη ή τη σύλληψη της Καλής Ιδέας για το πρόβλημα που το απασχολεί. Στην κατηγορία αυτή ανήκει, μεταξύ άλλων, τόσο ο μαθητής, που πασχίζει να υλοποιήσει τα οράματα του διαπνεόμενος από εσωτερικά-προσωπικά κίνητρα, όσο και ο μεγάλος εφευρέτης”.

Ο Copland. ειδικά για τη φαντασία που αποτελεί σημαντικό συστατικό στοιχείο της δημιουργικότητας, γράφει: “Η φαντασία αποτελεί ουσιαστική προϋπόθεση για τη δημιουργία κάθε τέχνης, είναι όμως ακόμα πιο ουσιαστική προκειμένου για τη μουσική, ακριβώς επειδή η μουσική, με το να είναι η πιο ελεύθερη, η πιο αφηρημένη κι η πιο απλή απ’ όλες τις τέχνες, προσφέρει το ευρύτερο δυνατό πεδίο για φαντασία. Στη μουσική δεν υπάρχει ούτε υπόθεση, ούτε εικονική αναπαράσταση, ούτε ομοιοκαταληξία, ούτε κανένας άλλος κατασκευαστικός ή μορφικός περιορισμός που θα μπορούσε να παρεμποδίσει την αυθόρμητη λειτουργία της φαντασίας”.

Η συμμετοχή των παιδιών σε μουσικές δραστηριότητες είναι δυνατόν να συμβάλει στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας τους, να ανοίξει νέους ορίζοντες, να υποστηρίξει την έκπληξη, τη φαντασία, την εκτίμηση και την ευαισθησία.

Στα πλαίσια προγραμμάτων Μουσικής Παιδείας, είναι δυνατόν να προκύψει ανάπτυξη των δημιουργικών ικανοτήτων των μαθητών στις περιπτώσεις που:

• Δίνεται έμφαση στις δραστηριότητες εκείνες που απαιτούν φαντασία.
• Παρέχονται ευκαιρίες προσέγγισης ποικίλων μουσικών δημιουργημάτων, διαφορετικών τεχνοτροπιών και προελεύσεων.
• Επιδοκιμάζονται οι νέες – καινοτόμες ιδέες και αναδεικνύεται το λάθος σε “μέσο” μάθησης.
• Επιχειρείται η “σύνδεση” της μουσικής με άλλα μαθήματα και δραστηριότητες.

Όπως διατείνεται η Σέργη, “μια βασική τοποθέτηση είναι ότι η δημιουργικότητα είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης και αυτό που χρειάζεται για να βγει στην επιφάνεια είναι το κατάλληλο περιβάλλον και η σωστή καθοδήγηση. Για να αποτελέσει η δημιουργικότητα ένα σημαντικό συντελεστή στη μουσική αγωγή των παιδιών, είναι απαραίτητη η παρουσία ενός δασκαλου της μουσικής που θα λάβει υπόψη του την έμφυτη δημιουργική δύναμη των παιδιών και θα δημιουργήσει τις κατάλληλες προϋποθέσεις για την ενθάρρυνση και ενδυνάμωσή της. Για να επιτύχει σ’ αυτό το έργο ο δάσκαλος της μουσικής, θα πρέπει να είναι ο ίδιος μια δημιουργική προσωπικότητα, μια δημιουργική και καλλιτεχνική φύση, και να έχει τις απαραίτητες ικανότητες να εμπνέει τους μαθητές του σε δημιουργικές δραστηριότητες”.

Επιπροσθέτως, διαδικασίες αυτοσχεδιασμού, οι οποίες αφορούν τη ρυθμική κίνηση, το παίξιμο μουσικών οργάνων ή το τραγούδι, είναι δυνατόν να σμβάλλουνστην ανάπτυξη της δημιουργικότητας των μαθητών.

Σύμφωνα με το Φασόλη, “η φαντασία, η χαρά, ο αυθορμητισμός και η δημιουργικότητα θα φέρουν μια ισορροπία στην τεχνοκρατική, ορθολογική, μονόπλευρη ανάπτυξη της εκπαίδευσης”.

Το παραπάνω κείμενο προέρχεται από το βιβλίο μας, “Διαπολιτισμική Μουσική Εκπαίδευση”, Εκδ. “Διάδραση”.