ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ, ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ
Άτομα με διαφορετικές ικανότητες, μουσική και προκαταλήψεις
Το θέμα μας αυτή τη φορά έχει να κάνει με την καλλιέργεια στάσεων- από τη νηπιακή ηλικία ήδη- ενάντια στις προκαταλήψεις προς τα άτομα με ειδικές ανάγκες ή αναπηρίες, ή αλλιώς προς τα άτομα με διαφορετικές ικανότητες. “Όχημα” και πάλι η μουσική ,το παιδικό τραγούδι πιο συγκεκριμένα, με παράλληλη εφαρμογή γενικότερων τεχνικών της παιδαγωγικής.
Η συνύπαρξη και μόνο, αρτιμελών παιδιών και παιδιών με αναπηρία στην ίδια τάξη, στην ίδια ομάδα, δεν φαίνεται να μετριάζει ούτε τις δυσκολίες συμπεριφοράς εκατέρωθεν, ούτε να ενισχύει στάσεις αποδοχής. Αναγκαία κρίνεται η ευαισθητοποίηση όλων των παιδιών στο συγκεκριμένο θέμα. Έτσι, βλέπουμε πως τα παιδιά με αρτιμέλεια είναι απαραίτητο να πάρουν πληροφορίες, να κάνουν ερωτήσεις και να εκφράσουν τα συναισθήματα τους, αναφορικά με τις αναπηρίες. Από την άλλη πλευρά, σε τάξεις όπου υπάρχουν παιδιά με ειδικές δεξιότητες, βαρύτητα πρέπει να δοθεί στην καλλιέργεια της αποδοχής και της αυτονομίας , καθώς και στην ανάπτυξη εναλλακτικών τρόπων επικοινωνίας με τον κόσμο.
Βέβαια αυτό που είναι ιδιαίτερα σημαντικό είναι να συνειδητοποιήσουμε όσοι βρισκόμαστε κοντά στα παιδιά, τις βαθιά ριζωμένες μέσα μας στάσεις, που παίρνουν τη μορφή προκαταλήψεων και που ευτυχώς μπορούν να αλλάζουν, συχνά όμως με μεγάλη “εσωτερική” προσπάθεια.
Πολλές φορές λοιπόν εμείς οι εκπαιδευτικοί (από όποια βαθμίδα κι αν προερχόμαστε), δυσκολευόμαστε να καταπολεμήσουμε τις δικές μας προκαταλήψεις, αλλά αλλά και των παιδιών μας, εξαιτίας των παρακάτω τάσεων.
α) να κρατάμε τα άτομα με αναπηρία σε αφάνεια, χωρίς να μιλούμε γι’ αυτές τις αναπηρίες,
β) να συμπεριφερόμαστε σαν να είναι αυτά τα παιδιά ανίκανα και εξαρτημένα,
γ)να βλέπουμε μόνο την αναπηρία ενός ανθρώπου και όχι τον άνθρωπο ως σύνολο.
Από την άλλη πλευρά, λέξεις όπως “σακάτης”, “ηλίθιος”, “τρελός”, “καθυστερημένος”, “μουγκός”. ενισχύουν τα στερεότυπα, συμβάλλουν στη δημιουργία μιας αρνητικής αυτοεικόνας και διαιωνίζουν στάσεις και πρακτικές απέναντι σε ανθρώπους με ειδικές ανάγκες.
Όπως επισημαίνει η Louise Derman – Sparks, “τέτοιες λέξεις αποδίδουν ανικανότητα και εξάρτηση και προκαλούν συναισθήματα οίκτου παρά σεβασμού. Οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες δεν μειονεκτούν λόγω της κατάστασης, αλλά λόγω των προκαταλήψεων, της έλλειψης πρόσβασης και των διακρίσεων”.
Δείτε πόσο απλοϊκά και συνάμα θαυμάσια απάντησε ένα νήπιο στο ερώτημα: “Τι σημαίνει για έναν άνθρωπο να είναι ανάπηρος ή με ειδικές ανάγκες;”
Απάντησε λοιπόν: “Σημαίνει ότι δεν μπορεί να κάνει πράγματα, αλλά μπορεί να κάνει τα πράγματα που μπορείς να κάνεις εσύ, ωστόσο δεν μπορεί να κάνει όλα τα πράγματα που μπορείς να κάνεις εσύ, αλλά μπορεί να κάνει σχεδόν όλα τα πράγματα που μπορείς να κάνεις εσύ!”.
Για να φέρουμε στο προσκήνιο της τάξης το θέμα των προκαταλήψεων απέναντι στα άτομα με ειδικές δεξιότητες, δουλέψαμε σε σχολεία το παρακάτω τραγούδι που βρίσκεται στο βιβλίο μας με τίτλο, “Παιδικό τραγούδι και ανθρώπινη διαφορετικότητα” (εκδόσεις: Νάκας-Παπαγρηγορίου).
Στο σκύλο μου…
(Στίχοι: Γ. Σακελλαρίδης – Μουσική: Λ. Κουλά)
Το σκύλο μου τον αγαπώ
τον έχω πρώτο φίλο!
Παιχνίδια κάνουμε πολλά
“σαν γάτα με το σκύλο”.
Τον κυνηγώ, με κυνηγά
πηδούμε σαν δυο μπάλες
κι αγκαλιασμένοι κάνουμε
αστείες κουτρουβάλες.
Στην αγκαλιά μου τον κρατώ
του λέω παραμύθια.
Δεν έχω φίλο πιο πιστό
αυτή ‘ ναι η αλήθεια.
Μα … ξέχασα να σας το πω
πως τρία πόδια έχει
και πως απ’ όλα πιο πολύ
του αρέσει όταν τρέχει!
ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ-6 (Πατήστε στο “ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ -6 “, πάνω και ακούστε το τραγούδι)
Ξεκινούμε την προσέγγιση του ποιήματος- τραγουδιού από το “μεταφορικό” επίπεδο. Αυτό δηλαδή που έχει να κάνει με τα ζώα εν προκειμένω. Στη συνέχεια περνούμε στο πραγματικό επίπεδο, στην ίδια τη ζωή. Στην ενεργοποίηση των παιδιών , ώστε να ανακαλέσουν και να βάλουν στη συζήτηση βιώματα και εμπειρίες. Εικόνες ανάλογες με το θέμα θα βοηθήσουν.
Στο τέλος, μπορούμε να βάλουμε μια “εργασία’ για το “σπίτι”! Βιωματική όμως εργασία που θα κρατήσει μέρες! Καλούμε λοιπόν τα παιδιά να φανταστούν ότι είναι καθηλωμένα σε αναπηρική καρέκλα και ότι υπάρχουν μερικά πράγματα που θέλουν να κάνουν, ενώ κάποιος φίλος τους πρόκειται να τους ακολουθήσει.
Τους ζητούμε λοιπόν να πάνε στα παρακάτω μέρη για να εξακριβώσουν ποια πράγματα είναι δυνατά και ποια όχι για κάποιο άτομο που κινείται με αναπηρικό καροτσάκι.
Να πάνε… στο κέντρο της πόλης, στο βιβλιοπωλείο, στο σχολείο, στον κινηματογράφο, στο Σούπερ Μάρκετ, σ’ ένα γιατρό στο Νοσοκομείο, στο Δημαρχείο.
Μπορεί καθένας να υποθέσει τα “μηνύματα” που φτάνουν στην τάξη. Τι απομένει τότε; Να δούμε την αλήθεια “στα μάτια” και να “αγωνιστούμε” με τον τρόπο μας για την καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσης, στο γύρω κόσμο, των ατόμων με ειδικές δεξιότητες, παρακινώντας συνάμα τα παιδιά, να αναπτύξουν ακτιβιστικές θέσεις για τα αυτονόητα.
