Τα Όργανα της Συμφωνικής Ορχήστρας… Τι μπορούμε να πούμε γι’ αυτά, στα παιδιά…τ’ ακούμε, τα βλέπουμε από video

ΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΚΗΣ ΟΡΧΗΣΤΡΑΣ (Κείμενα από το εξαντλημένο βιβλίο μας με τίτλο: “Παίζοντας με τη μουσική”).

Έγχορδα: Τα όργανα που έχουν χορδές (οικογένεια βιολιών-άρπα-κιθάρα)

 

1. Το βιολί

Είναι το μικρότερο όργανο αυτής της οικογένειας. Έχει τέσσερις χορδές. Η πιο λεπτή χορδή βγάζει πιο λεπτό ήχο φυσικά, ενώ η πιο χοντρή βγάζει πιο βαθύ ήχο. Για να παίξουμε βιολί χρησιμοποιούμε ένα ειδικό κοντάρι που το λέμε δοξάρι. Παλιότερα το δοξάρι είχε πάνω του τρίχες από την ουρά αλόγου. Τώρα πια οι τρίχες αυτές φτιάχνονται σε εργοστάσια.

Σπουδαίο ρόλο για την ποιότητα των ήχων, παίζει το σκάφος (δηλαδή το ηχείο), πάνω στο οποίο στηρίζονται οι χορδές. Σε όλα τα έγχορδα , οι χορδές τενώνονται, δηλαδή κουρδίζονται για να δώσουν συγκεκριμένου ύψους ήχους.

Ακολουθεί ένα ποιηματάκι για το βιολί, που μπορεί να μας βοηθήσει στην παρουσιάση του στα παιδιά.

 

Το βιολί του μουσικού

τι γλυκιά που ‘χει “λαλιά”

το φωνάζουν οι πολλοί

της ορχήστρας βασιλιά!

 

Έχει τέσσερις χορδές

που τις παίζουν με δοξάρι.

Είναι όργανο μικρό

μα η φωνή του έχει χάρη!

 

Ακολουθεί video σχετικό με το βιολί. (Ακούμε το κομμάτι αρ. 5 από τους Ουγγαρέζικους Χορούς , του Γιοχάνες Μπραμς (J. Brahms), με τον σολίστα του βιολιού, D. Garrett.

 

 

2.Βιόλα

Η βιόλα, που παίζεται κι αυτή με δοξάρι, μοιάζει πάρα πολύ με το βιολί. Είναι λίγο μεγαλύτερη απ’το βιολί , γι’ αυτό και βγάζει βαθύτερους ήχους.

 

3. Βιολοντσέλο

Το βιολοντσέλο ή τσέλο είναι ένα μεγάλο βιολί. Είναι βαρύ όργανο γι’ αυτό το στηρίζουμε στο πάτωμα. Το βιολοντσέλο, επειδή είναι μεγάλο όργανο, βγάζει βαθύτερους ήχους από το βιολί και βιόλα. Παίζεται κι αυτό με δοξάρι. Μέσα στο βιολοντσέλο μπορεί να κρυφτεί εύκολα ένα μικρό παιδί!

4. Κοντραμπάσο

Είναι ο γίγαντας της οικογένειας των βιολιών. Θα μπορούσε να χρησιμέψει ως κρυψώνα ενός ενήλικα. Έχει πολύ χοντρές  και μακριές  χορδές και φυσικά βγάζει ιδιαίτερα βαθύ ήχο. Τις περισσότερες φορές παίζεται με δοξάρι.

5. Άρπα

Η άρπα είναι έγχορδο που παίζεται με τα δάχτυλα. Είναι μεγάλη και βαριά. Παίζουμε άρπα καθώς καθόμαστε. Η άρπα βγάζει  σιγανό και διακριτικό ήχο κι αυτό φείλεται στο ότι δεν έχει ήχείο.

Ακολουθεί ένα ποιηματάκι που μπορεί να μας βοηθήσει στην παρουσίαση της άρπας.

 

Η άρπα έχει

πολλές χορδές

που με τα δάχτυλα

τις χτυπάμε.

 

Η άρπα έχει

πολλές χορδές

που σιγανά και γλυκά

μας μιλάνε.

6.Κιθάρα

Η κιθάρα σπάνια συμμετέχει στην Συμφωνική Ορχήστρα. Όποτε γίνεται αυτό έχει το ρόλο του σόλο οργάνου.  Πατρίδα της κιθάρας θεωρείται η Ισπάνια. Οι Ισπανοί όμως γνώρισαν την κιθάρα, πριν πολλά χρόνια από τις Άραβες ,όταν  αυτοί οι τελευταίοι , είχαν κατακτήσει την πατρίδα τους. Η κιθάρα έχει 6 χορδές. Οι καλές κιθάρες φτιάχνονται από ξύλο πεύκου, έλατου,κέδρου ή κοκκινόξυλου.

Το ποιηματάκι που ακολουθεί μπορεί να μας βοηθήσει στην παρουσίαση της κιθάρας.

 

Τις έξι τις χορδές

που έχει η κιθάρα

με το ‘να χέρι τις πατώ

με τ’ άλλο τις χτυπώ.

 

Ακούστε με λοιπόν

να παίζω στην κιθάρα

ένα τραγούδι όμορφο

που το πολυαγαπώ.

 

 

 

Τα ξύλινα πνευστά (όργανα που τα φυσάμε για να βγάλουν ήχο και φτιάχνονται ή φτιάχνονταν από ξύλο))

 

1.Φλάουτο

Το φλάουτο είναι ένα λεπτός μεταλλικός σωλήνας με τρύπες. Προπάππος του φλάουτου είναι η φλογέρα. Το φλάουτο το φυσάμε από το πλάι

Αλλά πως είναι δυνατόν, εφόσον είναι φτιαγμένο από μέταλλο, να το βάζουμε στα ξύλινα πνευστά; Απλούστα γιατί τα πρώτα φλάουτα φτιάχτηκαν από ξύλο.

Το ποιηματάκι που ακολουθεί μπορεί να μας διευκολύνει στην παρουσίαση του φλάουτου.

 

Το φλάουτο το φυσάμε

και έτσι μας “μιλά”.

Το φλάουτο έχει τρύπες

που κλείνουν με “κουμπιά”

 

Το φλάουτο το κρατάμε

στα πλάγια παιδιά.

Το φλάουτο βγάζει ήχους

γλυκούς για την καρδιά.

2.Κλαρινέτο

 

Είναι κι αυτό ένας σωλήνας και έχει στο στόμιο του ένα καλαμάκι που έχουμε πάρει από μια καλαμιά και το έχουμε, φυσικά, επεξεργαστεί. Το κλαρινέτο είναι ολόιδιο με το γνωστό μας κλαρίνο.

3.Όμποε

Το όμποε μοιάζει  με το κλαρινέτο. Έχει κι αυτό ένα καλαμάκι για επιστόμιο (διαφορετικού σχήματος απ’ αυτόπου έχει το κλαρινέτο) και βγάζει κυρίως λεπτούς ήχους.

4.Φαγκότο και Κοντραφαγκότο

 

Φαγκότο στα ιταλικά σημαίνει “δεμάτι”. Το φαγκότο μοιάζει σαν να αποτελείται από δύο χοντρά καλάμια που τα έδεσαν μαζί. Είναι μεγάλο όργανο, με βαθιά φωνή. Πιο μεγάλο είναι το Κοντραφάγκο το οποίο φυσικά -λόγω του μεγέθους του- έχει ακόμα πιο βαθιά φωνή

5.Πίκολο

 

Το Πίκολο είναι ένα μικρό φλάουτο.

6.Σαξόφωνο

 

Το σαξόφωνο πήρε το όνομα του από τον εφευρέτη του, που τον έλεγαν Σαξ. Αποτελείται από ένα σωλήνα που στο πάνω του μέρος είναι πιο στενός και πιο χοντρός προς το τέλος του. Το σαξόφωνο έχει κι αυτό στο επιστόμιο του ένα καλαμάκι σαν αυτό του κλαρινέτου. Γι’ αυτό το λόγο το συμπεριλαμβάνουμε στην οικογένεια των ξύλινων πνευστών, παρ’ότι φτιάχνεται από μέταλλο.

Οικογένεια χάλκινων πνευστών (Φυσάμε μέσα τους για να βγάλουμε ήχο)

1.Τρομπέτα

Η τρομπέτα ανοίγει στην άκρη σαν χωνί. Από το χωνί αυτό βγαίνει ο ήχος. Βέβαια είναι απαραίτητο να φυσήξουμε από “στόμα” της τρομπέτας που λέγεται επιστόμιο.

Το μικρό ποίημα που ακολουθεί μπορεί να μας βοηθήσει  στην πιο ευχάριστη παρουσία της τρομπέτας, στα παιδιά.

 

Ταρατά-ταρατά

“φωνάζει” η τρομπέτα

καθώς φυσώ και ξεφυσώ

ακούω τη φωνή.

 

Ταρατά-ταρατά

“φωνάζει” η τρομπέτα

κι ο ήχος βγαίνει δυνατός

μες από ένα χωνί.

 

 

 

 

Κόρνο

 

Το κόρνο είναι σχεδόν στρογγυλό με πολλά στρφογυρίσματα που καταλήγουν σ’ ένα χωνί.

Τρομπόνι

Το τρομπόνι μοιάζει να αποτελείται από δυο στραβωμένους σωλήνες, που ο ένας μπάινει μέσα στον άλλο. Για να παίξουμε τρομπόνι, το ακουμπάμε στον ώμο μας, γιατί είναι μεγάλο όργανο.

 

Τούμπα

Η τούμπα είναι ο “παππούς” της οικογένειας των χάλκινων πνευστών. Θεωρείται ο “παππούς” γιατί είναι το μεγαλύτερο όργανο της οικογένειας και έχει τον πιο βαθύ ήχο.

 

Σημειώνουμε εδώ ένα χιουμοριστικό ποιηματάκι που μπορεί να φανεί χρήσιμο κατά την διάρκεια παρουσίασης της Τούμπας, προς τα παιδιά.

 

Ξέρω μια ελεφαντίνα!

 

Ξέρω μια ελεφαντίνα

είναι φίλη μου καλή.

Με χοντρή φωνή μιλάει

μα μπορεί και με ψιλή.

 

Ξέρω μια ελεφαντίνα

που φυσά όλο στην τούμπα!

Κι όταν παίξει και ξεδώσει

κάνει και μια κωλοτούμπα!

 

 

 

 

Ορισμένα Κρουστά Μουσικά Όργανα

 

1.Γκρανκάσα

Στα ιταλικά θα πει “μεγάλο κουτί”. Είναι τόσο μεγάλη, που μπορούμε να κρυφτούμε μέσα της. Με άλλα η γκρανκάσα είναι ένα μεγάλο τύμπανο.

 

 

 

 

 

2.Συμφωνικό Τύμπανο

Μοιάζει με κολυμπήθρα. Τα συμφωνικά τύμπανα μπορούν να δώσουν ήχους στο ύψος που εμείς θέλουμε, αφού είναι κρουστά που κουρδίζονται (δηλαδή η μεμβράνη μπορεί να τεντωθεί ανάλογα, ώστε να έχουμε νότες σε διαφορετικό ύψος).

 

3.Ταμπούρο

Το βλέπουμε στις παρελάσεις και συχνά στις συμφωνικές ορχήστρες.Παίζεται με δύο ξυλάκια, τις μπαγκέτες.

4.Ξυλόφωνο

Αποτελείται από ξύλινες πλάκες διαφορετικού μήκους, στερεωμένες πάνω σε μια βάση. Το ξυλόφωνο παίζεται με μπαγκέτες.

5.Mαράκας

Είναι ξύλινα ή πλαστικά κουτιά, συνήθως στρογγυλά, με λαβή, που έχουν μέσα σπόρους ή χαλίκια. Καθώς κουνάμε τις μαράκες βγάζουν ένα χαρακτηριστικό ήχο, άλλοτε λεπτό και άλλοτε πιο χοντρό, ανάλογα με το περιεχόμενό τους.

6.Καστανιέτες

Είναι σαν μικρά ξύλινα πιατάκια , που τα χτυπάμε καθώς τα κρατάμε μέσα στην παλάμη μας.

7.Τρίγωνο

Με αυτό λέμε τα κάλαντα.

 

8. Πιάτα ή Κύμβαλα ή Πιατίνια

Δεν είναι φυσικά πιάτα φαγητού,αλλά μοιάζουν σαν τέτοια. Για να βγάλουν ήχο τα χτυπάμε μεταξύ τους ή με μπαγκέτες.

 

Το παρακάτω μικρό ποίημα μπορεί να μας φανεί χρήσιμο στο πλαίσιο γνωριμίας με κάποια από τα κρουστά μουσικά όργανα.

 

Θα χτυπήσω τα κρουστά

μοναχός ή με το φίλο,

τα κρουστά από μέταλλο

από δέρμα ή από ξύλο.

 

Με ταμπούρο ή με ντέφι

και με τρίγωνο, τι κέφι!

Με μαράκας και πιατίνι

πω, πω τι χορός θα γίνει!

9.Μεταλλόφωνο

Είναι σαν το ξυλόφωνο, με τη διαφορά ότι οι πλάκες του είναι φτιαγμένες από μέταλλο. Το μεταλλόφωνο παίζεται κι αυτό με μπαγκέτες.

Πιάνο

Για να παίξουμε πιάνο πιέζουμε τα άσπρα και μαύρα πλήκτρα του. Τα πλήκτρα συνδέονται με σφυράκια που βρίσκονται στον εσωτερικό μηχανισμό του πιάνου και δεν φαίνονται. Αυτά τα σφυράκια χτυπούν πάνω σε χορδές και έτσι παράγεται ο ήχος.

Παλιά το πιάνο λεγόταν “πιανοφόρτε”, δηλαδή σιγο-δυνατά κι αυτό γιατί έχει υτη δυνατότητα να παίζει άλλοτε πιο σιγά και άλλοτε πιο δυνατά. Η λέξη όμως “πιανοφόρτε” φάνηκε μεγάλη κι έτσι με τον καιρό επικράτησε ο όρος “πιάνο”.

Το παρακάτω μικρό ποίημα μπορεί να μας φανεί χρήσιμο καθώς μιλάμε με τα παιδιά για τπ πιάνο.

 

Βάλτε τα χεράκια

στο πλήκτρα του πιάνου

με τα δαχτυλάκια

να παίξουμε μαζί.

 

Κ αν δεν βλέπεις τις χορδές

μεσ’ το πιάνο πως μιλούνε,

σου το λέω μυστικά,

πως σφυράκια τις χτυπούνε.