Μίκης Θεοδωράκης … Παιδεία και Μελοποιημένη Ποίηση.

ΠΑΙΔΕΙΑ-ΜΕΛΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ

 

Τούτο το κείμενο θέλω νε το αφιερώσω, με ταπεινότητα, σε μια μεγάλη ψυχή, σ’ ένα φωτεινό πνεύμα , σ’ ένα οικουμενικό μουσικό, σε μια ανθρώπινη φύση με τα συστάτικά του “σωστού” και του “λάθους”, στο Μίκη Θεοδωράκη.

Η παιδεία – ως αληθινή μόρφωση- και όχι ως κατάρτιση σε ένα ειδικό τομέα ή ως “αποθησαυρισμός” πτυχίων , είναι θείο δώρο. Αυτό το θείο δώρο, συχνά, βλέπουμε να μετατρέπεται σε “κάλπικη” παιδεία.

Μια παιδεία που ενώ μιλά για πρόοδο, την ίδια στιγμή απεχθάνεται τα “ανοιχτά” μυαλά και όσους δεν υποτάσσονται στις προσταγές, τους σχεδιασμούς και τα θέλω των “σχεδιαστών” του “υπηκόου” ανθρώπου. Του ανθρώπου που χωρίς διάθεση για αντίσταση και αγώνα, ακολουθεί, υποτάσσεται, σωπαίνει, συμφωνεί, την ίδια στιγμή που διαφωνεί με τους “κυβερνήτες” του.

Τους “κυβερνήτες” του που δυστυχώς ξεχνά πως ο ίδιος, με τη ψήφο του, τους έβαλε να τον δυναστεύουν. Να αποφασίζουν για τη δυστυχία του, αντί για την προκοπή και την ευτυχία του.

Αναρωτιόμαστε. Μήπως γίναμε κι εμείς οι Έλληνες αντίγραφα “τεχνολογικού ανθρώπου;” Πρόλαβαν λοιπόν να μας “αλώσουν” διαβρώνοντας την παιδεία μας, τη γλώσσα μας, τον πολιτισμό μας;

Αυτό που πραγματικά φοβίζει και συνάμα κινητοποιεί ώστε να επιμένουμε να το επισημαίνουμε όποτε μας δίνετε η ευκαιρία, είναι η παθογένεια πολλών μέσων μαζικής ενημέρωσης.

Βλέπετε τα ΜΜΕ (στη μεγάλη τους πλειοψηφία) “παράγουν” τη δική τους παιδεία . Κι είναι αυτή μια παιδεία που πολλές φορές “διδάσκει”  ευτέλεια, κοινωνική κριτική (αλλιώς κουτσομπολιό), και λήθαργο αναφορικά με τις σημαντικές ανθρώπινες αξίες και τα πραγματικά προβλήματα που ταλανίζουν το λαό μας.

Από την άλλη πλευρά, όσο θα στηριζόμαστε στα  “φωτεινά πνεύματα” που θα αναζητούμε με απελπισιά για να τα κάνουμε “οδηγούς μας” , τόσο θα κινδυνεύουμε να μείνουμε άπραγοι. Πολύ περισσότερο δεν πρέπει να ψάχνουμε “οδηγούς” μέσα από τα διάφορα κομματικά πλαίσια.

Όσο μένουμε “κλεισμένοι” στους φόβους μας, τόσο θα χάνουμε δικαιώματα, τόσο θα “υποθηκεύουμε” το μέλλον των παιδιών μας και το δικό μας παρόν και μέλλον.

Ο Σαράντος Καργάκος σε μια μελέτη του για την παιδεία σημειώνει “πως προκύπτει σοβαρό εθνικό πρόβλημα. Το πρόβλημα της αποξένωσης της παιδείας του Έλληνα μαθητή από την ελληνική γλώσσα και συνεπώς του αυριανού Έλληνα από τη γλώσσα του. Και δεν είναι μόνο αυτός ο μόνος μελλοντικός κίνδυνος. Οι νέοι ιμπεριαλισμοί έχουν πνευματικό χαρακτήρα”.

Οι λαοί δεν κατακτώνται πλέον με συμβατικά όπλα, αλλά με τον αποπροσανατολισμό της παιδείας τους από τον ανθρωποκεντρικό της προορισμό, με την έντεχνη αποδυνάμωση και τη “φθορά”του πολιτισμού τους, με την οικονομική τους εξαθλίωση.

Για μας τους ‘Ελληνες, η επίθεση στρέφεται και εναντίον της γλώσσας μας. Της γλώσσας που μας κράτησε και μας κρατά “στη ζωή” ως έθνος με ξεχωριστή πνευματική ιστορία.

Η μουσική, μέσα από τη διάσταση της μελοποιημένης ποίησης, είναι ένας τρόπος αυθεντικής μόρφωσης του λαού και συνάμα τρόπος αντίστασης απέναντι στους τεχνοκρατικούς σχεδιασμούς που παραβλέπουν και παραγκωνίζουν τον άνθρωπο.

Ο Μίκης Θεοδωράκης συνειδητοποίησε έγκαιρα πως το μελοποιημένο ποιοτικό τραγούδι, μπορεί να λειτουργήσει ως μια ιδιότυπη μορφή “λαϊκής” παιδείας.

“Απαύγασμα” της μουσικής του δημιουργίας αποτελεί φυσικά η μελοποίηση του “ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ” του Οδυσσέα Ελύτη.

Τις πανανθρώπινες αξίες, τα οράματα, την ιδεολογία , την υψηλή αισθητική ελλήνων και ξένων ποιητών, ήρθε ο Μίκης Θεοδωράκης να τα συνδέσει με μουσικά μοτίβα κατανοητά από τον απλό άνθρωπο και το σημαντικότερο, να τα αποδώσει με μουσικά όργανα της λαϊκης μας παράδοσης , όπως το μπουζούκι και σαντούρι και με ανθρώπινες φωνές, άλλοτε βυζαντινού και άλλοτε λαϊκού χαρακτήρα.

Σε περιόδους μεγάλων οικονομικών, κοινωνικών πολιτικών και αξιακών δυσκολιών, η μελοποιημένη ποίηση του Μίκη Θεοδωράκη, “όργωσε” και “έσπειρε” στις ψυχές μας.

Μας μίλησε και θα μας μιλά για πάντα, με αισιοδοξία και αποφασιστικότητα. Με “φωνή” ελληνική και συγχρόνως οικουμενική, μέσα από “τραγουδισμένους” στίχους όπως αυτοί του Άγγελου Σικελιανού που ακολουθούν, απότο “Πνευματικό Εμβατήριο”, μακριά από “χρώματα” κομμάτων. Έτσι όπως τους όρισε ο ποιητής. Το νόημα τους μπορεί πάντα να μας φαίνεται χρήσιμο.

 

Μπρος βοηθάτε να σηκώσουμε

τον ήλιο πάνω απ’ την Ελλάδα.

Ομπρός βοηθάτε να σηκώσουμε

τον ήλιο πάνω από τον κόσμο.

 

Τι ιδέτε κόλλησεν η ρόδα του

βαθιά στη λάσπη.

Κι α ιδέτε χώθηκε τ’ αξόνι του

βαθιά μες το αίμα.

 

Ομπρός παιδιά και δε βολεί

μοναχός του ν’ ανέβει ο ήλιος.

Σπρώχτε με γόνα και με στήθος

να τον εβγάλουμε απ’ τη λάσπη.

 

Σπρώχτε με στήθος και με γόνα

να τον εβγάλουμε απ’ το γαίμα.

Ομπρός αδέλφια και μας έζωσε με τη φωτιά του.

Ομπρός κι η φλόγα του μας τύλιξε αδελφοί μου.