Ο ΜΠΕΤΟΒΕΝ για παιδιά και μεγάλους!

Θα ακολουθήσει ένα κείμενο για τον Λούτβιχ Βαν Μπετόβεν , γραμμένο με απλό τρόπο, για παιδιά ,μα και για μεγάλους. Συμπεριλαμβάνονται video για ακρόαση μουσικής του Μπετόβεν.

• Στις 15 Δεκεμβρίου 1770, μέσα σ’ ένα φτωχικό σπίτι, γεννιέται στη Βόννη της Γερμανίας ο Λουδοβίκος Βαν Μπετόβεν.
• Ο παππούς του ήταν διευθυντής ορχήστρας της εκκλησίας και ο πατέρας του ψάλτης (τενόρος) σε εκκλησιαστική χορωδία.. Δυστυχώς, ο πατέρας του έπινε πολύ κι έτσι συχνά μεθούσε. Τότε κακομεταχειριζόταν το γιο του, αν και κάποιες φορές υπερηφανευόταν  πως το παιδί του είχε μεγάλο ταλέντο στη μουσική.
• Ο Λουδοβίκος λοιπόν πέρασε τα παιδικά του χρόνια χωρίς στοργή, χωρίς οικογενειακή ζεστασιά, χωρίς χαρά. Να πως μπορεί λοιπόν να εξηγηθεί το ότι συχνά αγρίευε και τότε ο θυμός του ξεπερνούσε τα όρια.
• Μόλις 14 χρονών έγινε δεύτερος οργανίστας στη Βασιλική Αυλή. Έπρεπε να δουλέψει από νωρίς στη ζωή του για να ζήσει.
• Εκτός από τις μουσικές γνώσεις που πήρε από σπουδαίους δασκάλους, παρακολούθησε και γενικά μαθήματα στο Πανεπιστήμιο. Εκεί, διάβασε ανάμεσα στους άλλους συγγραφείς και τους αρχαίους Έλληνες.
• Από τότε φούντωνε στη ψυχή του, η αγάπη για το δίκιο, για την ισότητα, για την ελευθερία.
• Ήταν δεν ήταν 20χρονών όταν έπαιζε στην ορχήστρα του πρίγκιπα Λιχνόβσκυ, όταν αυτός του ζήτησε να παίξει ένα έργο του σε Γάλλους αξιωματούχους, καλεσμένους για φαγοπότι. Φαίνεται ότι προσβλήθηκε και τότε, έσπασε από το θυμό του μια προτομή του πρίγκιπα, βρόντηξε πίσω του την πόρτα, αφήνοντας του πίσω ένα σημείωμα που έγραφε: ” Ό ,τι είστε εσείς, είστε γιατί έτυχε να γεννηθείτε πρίγκιπας. Ό, τι είμαι εγώ είμαι απόν εαυτό μου. Πρίγκιπες υπάρχουν χιλιάδες. Μα δεν υπάρχει πάρα ένας Μπετόβεν”.
• Μια άλλη φορά λένε πως φέρθηκε πολύ απότομα σε ένα  μουσικό, γιατί λέει δεν έπαιζε καθόλου καλά. Τα υπόλοιπα μέλη της ορχήστρας θύμωσαν τότε  και συμφώνησαν να μην ξαναπαίξουν σε κανένα από τα έργα του. Όμως αυτό δεν κράτησε και πάρα πολύ. Λίγες μέρες αργότερα, όταν ο Μπετόβεν εμφανίστηκε με ένα νέο έργο του, επειδή όλοι οι μουσικοί γνώριζαν την αξία της δουλειάς του, ξέχασαν το θυμό τους και έπαιξαν πιο πολύ από περιέργεια και από επιθυμία, γιατί αγαπούσαν πραγματικά τη μουσική του μεγάλου Μπετόβεν.
• Στα 26 του χρόνια έκαναν την εμφάνιση τους τα πρώτα συμπτώματα της βαρηκοΐας  του. Στην αρχή νόμισε πως ήταν ένα απλό κρυολόγημα. Όμως μέρα με τη μέρα, το κακό γινόταν μεγαλύτερο. Έτσι έφτασε η εποχή που ούτε το πιάνο άκουγε όταν έπαιζε ο ίδιος, ούτε την ορχήστρα. Όμως μπορούσε να ακούει μέσα του τη μουσική! Γι’ αυτό δεν δυσκολευόταν να γράφει μουσική, δηλαδή να συνθέτει.
• Από ένα γράμμα σε ένα φίλο του, διαβάζουμε: “Ζω πολύ άσκημα. Δύο χρόνια τώρα δεν μπορώ πια να συζητώ με τους άλλους. Είμαι κουφός! Κι αν έκανα άλλη δουλειά, δεν θα ήταν τόσο τρομερό. Όμως εγώ είμαι μουσικός!”
• Ο Μπετόβεν, μετά τα 45 του, όταν δεν άκουγε πια καθόλου, για να επικοινωνήσει με τους άλλους, έγραφε αυτό που ήθελε να πει. Μετά τον θάνατο του βρέθηκαν 40 τετράδια πολλών σελίδων το καθένα, που ο ίδιος τα έλεγε “τετράδια συνεννόησης”, και τα χρησιμοποιούσε για να εκφράζεται.
• Ήταν 33 χρονών όταν έγραψε την τρίτη του συμφωνία που την ονόμασε “Ηρωική. Στην αρχή, αυτή τη συμφωνία την αφιέρωσε στον Γάλλο στρατηγό Ναπολέοντα επειδή πίστεψε ότι ήταν ελευθερωτής των λαών και ένας άνθρωπος που αγωνιζόταν για την ελευθερία των καταπιεσμένων. Αργότερα, όταν ο Ναπολέων έστεψε τον εαυτό του αυτοκράτορα (!) Ο Μπετόβεν κατάλαβε το λάθος του, αφού είχε να κάνει με έναν άνθρωπο που το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν πως θα αποκτήσει δύναμη και πως θα προβάλει τον εαυτό του. Έσβησε λοιπόν την αφιέρωση προς τον Ναπολέοντα, την αφιέρωση που είχε σημειώσει πάνω στο χαρτί με τις νότες, δηλαδή στην παρτιτούρα, και έγραψε: “Συμφωνία” (δηλαδή μουσική) “αφιερωμένη στη μνήμη ενός μεγάλου άνδρα”.

• Στα 34 του περίπου παρουσιάζει την τέταρτη Συμφωνία του. Την έγραψε όσο ήταν “βυθισμένος” στην ευτυχία της αγάπης με μια κοπέλα. Είναι η Συμφωνία της ελπίδας, της γαλήνης, της ειρήνης της ψυχής και της ομορφιάς που φέρνει η αγάπη.

Η Πέμπτη Συμφωνία, γραμμένη σε ηλικία 37 χρόνων, είναι γνωστή και με το τίτλο: “Η Συμφωνία της Μοίρας”.

• Η Συμφωνία αυτή αρχίζει με τέσσερεις πολύ χαρακτηριστικούς ήχους. Γι’ αυτούς τους ήχους έλεγε ο Μπετόβεν: ” Έτσι χτυπάει η μοίρα την πόρτα των ανθρώπων”. Ο συνθέτης με τη μουσική αυτή ήθελε να περιγράψει τη θέληση του ανθρώπου να αλλάξει τη ζωή του. Να την κάνει πιο ανθρώπινη. Να την κάνει καλύτερη.  Να μην αφήσει τη Μοίρα να γίνει “οδηγός”. Να πάρει αυτός τη ζωή στα χέρια του. Να αγωνιστεί για να γίνει αυτό που μπορεί να γίνει. Κι όχι να περιμένει να ‘ ρθουν τα πράγματα όπως τα φέρει η ζωή.

• “Κανείς δεν αγαπά τη φύση όσο εγώ”, έλεγε ο Μπετόβεν. Και να… αποτέλεσμα αυτής της αγάπης του, είναι η έκτη Συμφωνία, η “Ποιμενική”, που την έγραψε στα 39 του χρόνια. Η “Ποιμενική” είναι μια σχέση αγάπης του ανθρώπου με τη φύση. Με τους μουσικούς ήχους, αυτή τη φορά ο Μπετόβεν, περιγράφει σκηνές από τη φύση και τη ζωή κοντά σ’ αυτήν. Σκηνές όπως: Ο χορός των χωρικών, η καταιγίδα, το τραγούδι του βοσκού, το κελάρυσμα του νερού στο ρυάκι, η γαλήνη της φύσης…

• Το πιο σπουδαίο μουσικό του έργο, την Ενάτη συμφωνία, την τελείωσε ο Μπετόβεν , όταν ήδη ήταν 54 χρονών και ενώ είχε χάσει τελείως την ακοή του. Το πιο γνωστό σημείο από αυτή τη συμφωνία είναι το τελευταίο μέρος της, η “Ωδή στη χαρά”, γνωστή και ως “Ύμνος στη χαρά”. Τα λόγια είναι παρμένα από το ποίημα του Γερμανού ποιητή, Σίλλερ. με τίτλο: “Ύμνος εις την ελευθερία”. Ο Μπετόβεν , για να επιτρέψουν να παιχτεί η 9η Συμφωνία, άλλαξε τον τίτλο του ποιητή Σίλλερ, από “Ύμνο στην ελευθερία”, σε “Ύμνο στη χαρά”. Ας δούμε τώρα για λίγο, το μουσικό μέρος της Ενάτης Συμφωνίας. Για αρκετή ώρα ακούγονται μόνο τα μουσικά όργανα… όταν ξαφνικά εμφανίζεται η ανθρώπινη φωνή. Ένας τραγουδιστής που ανάμεσα στα άλλα τραγουδά: “Φίλοι αφήστε αυτή τη μουσική. Ας πούμε ένα τραγούδι πιο διασκεδαστικό και πιο χαρούμενο”. Και τότε πολλές ανθρώπινες φωνές (μια χορωδία) παίρνουν το λόγο για να υμνήσουν τη χαρά που ενώνει τους ανθρώπους και τους οδηγεί σε ένα καλύτερο κόσμο, στον κόσμο της δικαιοσύνης και της ελευθερίας, στον κόσμο  της αλήθειας, και της φιλίας. Όταν παιζόταν για πρώτη φορά στο θέατρο η 9η Συμφωνία,  ο Μπετόβεν βρισκόταν πάνω στη σκηνή και παρακολουθούσε τις παρτιτούρες (τα χαρτιά με τις νότες δηλαδή), ενώ είχε γυρισμένη την πλάτη του προς το κοινό. Γύριζε ένα – ένα τα φύλλα και αν και έπαιζε η ορχήστρα, αυτός δεν άκουγε απολύτως τίποτα. Ακόμη και όταν τελείωσε η Συμφωνία και ο κόσμος είχε ξεσπάσει σε ενθουσιώδη χειροκροτήματα. ο Μπετόβεν για αρκετό διάστημα δεν είχε καταλάβει το θαυμασμό του κόσμου για το έργο του. Τότε μια τραγουδίστρια (σοπράνο) που έπαιρνε μέρος στον “Ύμνο στη χαρά”, τον κράτησε από το χέρι και τον έστρεψε προς τον κόσμο. Εκείνος υποκλίθηκε ενώ τα χειροκροτήματα συνέχιζαν να ακούγονται πολύ δυνατά. Ήταν η τελευταία φορά στη ζωή του που θα υποκλινόταν σε συναυλία…

• Και ενώ σχεδίαζε την 10η Συμφωνία του μαζί με άλλα έργα, έφυγε από τη ζωή στις 26 Μαρτίου του 1827, στη Βιέννη (Αυστρία), σε ηλικία 57 χρονών. Ήταν μια μέρα όπου έξω είχε ξεσπάσει μεγάλη καταιγίδα. Η κηδεία του έγινε τρεις μέρες μετά το θάνατο του, για να μπορέσουν όλοι αυτοί που αγάπησαν τη μουσική του αλλά και τον ίδιο, να περάσουν και να τον ¨χαιρετήσουν” για τελευταία φορά.
• Όμως η μουσική του Μπετόβεν θα “ζει”, αφού λένε πως θα ακούγεται μέχρι να υπάρχουν άνθρωποι στη γη!
• Ο Μπετόβεν εκτός από Συμφωνίες, έγραψε ακόμη:

– Μια όπερα που την ονόμασε “Φιντέλιο”.

-Το θρησκευτικό έργο “Μίσσα Σολέμνις”

-Κοντσέρτα για πιάνο και ορχήστρα.

-Κοντσέρτα για βιολί και πιάνο.

-Κοντσέρτα για βιολοντσέλο και πιάνο. και άλλα.

• Και φυσικά έγραψε και το περίφημο και πολύ γνωστό σε όλους μας έργο για πιάνο, με τίτλο: “Fur Elise” (Για την Ελίζα).