“Μαθήματα” μουσικής ευαισθητοποίησης για νήπια… καλλιεργούν νου, ψυχή και σώμα
“Η συστηματική μουσική εκπαίδευση πρέπει να αρχίζει από τη νηπιακή ηλικία μέσα από το παιχνίδι, έτσι ώστε τα παιδιά να απορροφήσουν, υποσυνείδητα στην αρχή, συνειδητά αργότερα, τις θεμελιώδεις αρχές της μουσικής. Η μουσική εκπαίδευση μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποδοτική, μόνο εάν ξεκινήσει νωρίς”.
Zoltan Kodaly
‘Αλλοι πάλι υποστηρίζουν πως: “Η μουσική εκπαίδευση του παιδιού πρέπει να ξεκινάει 9 μήνες πριν τη γέννηση του!” Όπως και να’ χει, οι “πρώιμες” μουσικές εμπειρίες, βοηθούν ώστε τα νήπια να καλλιεργήσουν μουσικότητα και καλό γούστο από νωρίς, τα οποία δύσκολα καταστρέφονται αργότερα. Ας είμαστε λοιπόν προσεκτικοί με τις πρώτες μουσικές εντυπώσεις των παιδιών και ας μη ξεχνάμε πως οι επιδράσεις τους, συνήθως, κρατάνε μια ολόκληρη ζωή.
Μα δεν είναι μόνο το “ξύπνημα” της μουσικότητας , η καλλιέργεια του καλού γούστου και η πρόσκτηση μουσικών γνώσεων που πρέπει να μας ενδιαφέρουν στα πλαίσια των μαθημάτων μουσικής ευαισθητοποίησης ή μουσικής προπαιδείας. Είναι και η συμβολή αυτών των μαθημάτων στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού, στη συναισθηματική του καλλιέργεια, στο “άνοιγμα” των δρόμων επικοινωνίας με τους άλλους, στην καλή σχέση με τον εαυτό.
Δίλπα στα προηγούμενα ας προσθέσουμε και τη “συμμετοχή” του σώματος. Το σώμα είναι αυτό που “ακούει”με το δικό του “πρωτογενή” και δημιουργικό τρόπο τους ήχους, που “ενστερνίζεται” τις μουσικές έννοιες, που λειτουργεί ως “πομπός” της μουσικής γνώσης. “Δέκτης” αυτών των γνώσεων, ο νους, Ακίνητο σώμα; Όχι φυσικά. Σώμα κινούμενο είναι που θέλουμε. Συνήθως υπέρ-κινούμενο σώμα. Σώμα νηπίων δηλαδή!
Να λοιπόν που ερχόμαστε στα λόγια της αείμνηστης Ελληνίδας μουσικοπαιδαγωγού, Πολυξένης Ματέϋ: “Αποτεινόμαστε στο παιδί σαν σύνολο σωματικό, πνευματικό,ψυχικό”.
Το τραγούδι είναι ο πιο εύκολος και ο πιο φυσιολογικός “δρόμος” για να οδηγήσουμε τα πολύ μικρά παιδιά στο “μαγικό κόσμο” της μουσικής και έτσι να τα “εμπνεύσουμε” ώστε μεγαλώνοντας λίγο, να θελήσουν να μάθουν ένα μουσικό όργανο και παράλληλα να τραγουδούν σε μια χορωδία. (Ας μη ξεχνάμε πως το τραγούδι είναι βασικό μέσο ακόμα και για τη γλωσσική αγωγή του παιδιού).
Όχι φυσικά έχοντας στο μυαλό πως μια μέρα σώνει και καλά θα γίνουν μουσικοί, αλλά μέλη μιας κοινωνίας φιλόμουσων και συνάμα υποψιασμένων πολιτών, αναφορικά με τη στυγνή εμπορευματοποίηση της τέχνης και τις προθέσεις αυτών που “κατασκευάζουν” μεθοδευμένα τον υπήκοο πολίτη. Γιατί η “κατασκευή” του απαιτεί πολλές μεθοδεύσεις. Μια απ’ αυτές είναι η “αγελοποίηση” μέσω κοινών προτιμήσεων προς ευτελή, αλλά “εύπεπτα” μουσικά και άλλα “προϊόντα” τέχνης.
Επομένως, αυτές οι “πρώιμες” μουσικές συναντήσεις με τα παιδιά, αν και είναι στην πραγματικότα παιγνιώδεις, αποβλέπουν με σοβαρότητα και μεθοδικότητα, όχι στη μουσική μόρφωση με “ωδειακό”- “ακαδημαϊκό” τρόπο, θα ήταν ψέμα να το ισχυριστεί κανείς αυτό, αλλά στην ευαισθητοποίηση τους απέναντι στη μουσική.
Πολλές φορές, κατά τη διάρκεια των μαθημάτων αυτών(όπως συμβαίνει και στις σχολικές τάξεις), ο δάσκαλος μπορεί να κρίνει πως η μουσική -αυτή καθεαυτή- έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Πως η πολύπλευρη ενθάρρυνση του παιδιού, ο “φωτισμός” της αυτοεκτίμησης του , η “εξάσκηση” στην επικοινωνία, το “χάρισμα” να σκέφτεται και τον άλλο, μέσα σ’ ένα πλαίσιο μουσικών δράσεων όπως αυτό της μουσικής προπαιδείας-μουσικής ευαισθητοποίησης, είναι συχνά πιο σημαντικά θέματα γιατί είναι θέματα που “σμιλεύουν” χαρακτήρες.
Φυσικά κανείς δεν γίνεται πιο ευτυχισμένος επειδή ξέρει πράγματα γύρω από τη μουσική! Μέσα όμως από μουσικές δράσεις που διαπνέονται από λογικές καλλιέργειας της συναισθηματικής και κοινωνικής νοημοσύνης και διακατέχονται από την φιλοσοφία προσέγγισης σημαντικών ανθρώπινων αξιών, τα νήπια “χτίζουν” συνήθως- με τη βοήθεια και της οικογένειας τους- μια πιο “στέρεη”, πιο ισορροπημένη – συναισθηματικά και κοινωνικά- προσωπικότητα.
Ένα μάθημα μουσικής προπαιδείας – μουσικής ευαισθητοποίησης, “χτίζεται με υλικά”,
- Τα μουσικά παιχνίδια, με σκοπό την προσέγγιση των μουσικών εννοιών, τη γνωριμία με τα μουσικά όργανα και τις διαφορετικές μουσικές τεχνοτροπίες.
- Τη ρυθμική κίνηση για το πλησίασμα των ρυθμικών φαινομένων και την αντιμετώπιση τυχόν ψυχοσωματικών αναστολών.
- τη χαρά των τραγουδιών.
- την “έκλπηξη” από τη ζωντανή παρουσία πολλών και διαφορετικών μουσικών οργάνων.
- την ευχαρίστηση από τις επισκέψεις “φίλων” μουσικών.
- την εμπειρία από την πρωτότυπη -σε σχέδια και τρόπους απόδοσης- γραφή και ανάγνωση της μουσικής.
- την ικανοποίηση από την δημιουργία αυτοσχέδιων- μικρών αλλά πρωτότυπων- “οργάνων μουσικής”.
- τη δραματοποίηση.
- το κουκλοθέατρο.
- τη ζωγραφική σε συνδυασμό με τα μουσικά ακούσματα.
- το σεβασμό.
- την ενθθάρρυνση.
- την αγάπη προς το κάθε παιδί.
Μήπως θα ήταν πιο λογικό αντί να μιλάμε για μαθήματα μουσικής προπαιδείας να έχουμε στο νου μας πως πρέπει να ωθήσουμε τα παιδιά να “εξερευνήσουν” τη μουσική και έτσι να την “ανακαλύψουν;” Αυτό υποστηρίζει και ο Carl Orff, ένας από τους σημαντικότερος μουσικοπαιδαγωγούς παγκοσμίως. “Η μουσική δεν μαθαίνεται, αλλά ανακαλύπτεται!”
